Aan een mond kun je zien of iemand arm of rijk is. De ongelijkheid in de mondzorg neemt toe.
‘Het is niet om aan te zien, hoor,’ waarschuwt Leon Kurpershoek. Hij schuift zijn mondkapje omlaag, kantelt zijn hoofd wat naar achteren en opent zijn mond. Linksboven lijkt niet zo veel aan de hand, maar waar de rechtersnijtand zou moeten zitten, gaapt een gat. De tand ernaast ontbreekt, net als een paar kiezen. ‘Ik weet het allemaal niet eens precies, joh. Onder is het ook zoiets. Die voortand is een keer zomaar afgebroken. De andere tanden ook trouwens. Daarna is het allemaal vanzelf weer dichtgegroeid.’ Hij schudt zijn hoofd en schuift het mondkapje terug. ‘Je kan het een tijd verbergen, maar op een gegeven moment niet meer.’
Wie schulden heeft bij zijn zorgverzekeraar of onder financieel bewind staat, wordt vaak automatisch uit de aanvullende verzekering gezet.
Kurpershoek staat onder een witte partytent voor de ingang van Tandheelkundig Centrum Terbregge in Rotterdam, waar hij vandaag een gratis behandeling krijgt. Tijdens de Rotterdamse Tandartsendag helpen 31 tandartsen en techniekers zo’n 180 Rotterdammers van de meest acute tandklachten af. Gratis. Het zijn mensen die een heel laag inkomen of schulden hebben, en voor wie een aanvullende tandartsverzekering onbetaalbaar en vaak ook onbereikbaar is. Want wie schulden heeft bij zijn zorgverzekeraar of onder financieel bewind staat, wordt vaak automatisch uit de aanvullende verzekering gezet.
‘Als er weer een tand afbrak, dacht ik: gewoon verder gaan en later oplossen,’ vertelt Leon Kurpershoek. ‘Pijn heb ik eigenlijk niet echt. Ik denk dat de zenuwen dood zijn, of zo.’ Na een bezoek aan de schooltandarts toen hij elf jaar was, is hij dertig jaar niet geweest. Om financiële redenen, uit angst, en omdat zijn gedachten er niet naar stonden. ‘Ik ben bijna dertien jaar dakloos geweest. Toen poetste ik niet twee keer per dag, zal ik maar zeggen. Ik had wel wat anders aan mijn hoofd.’
Kurpershoek veegt het zweet van zijn voorhoofd. De staat van zijn gebit zit hem al langere tijd niet lekker. ‘Je gaat op een andere manier kijken. Minder zelfverzekerd. Je lacht bijna niet meer. Onbekenden gaan zich ook anders gedragen, ze hebben een bepaald beeld van je. Ik heb me, mede door die tanden, ook echt een tijd aardig afgezonderd. Maar sinds anderhalf jaar ben ik met een traject bezig. Ik heb onderdak, ik ben weer verzekerd, ik heb een uitkering. Dat zijn echt heel grote stappen voor mij. Vandaag is een bijzondere dag, want dit is mijn volgende stap. Ik wil weer een normaal gezicht hebben.’
Aan een gebit kun je zien of iemand arm of rijk is. In 2018 ging ongeveer 80% van de Nederlanders een keer naar de tandarts. Mensen die de tandarts meden, deden dat soms omdat ze simpelweg geen klachten hadden, soms uit angst, maar vaak ook uit financiële overwegingen. De weinige onderzoeken die gedaan zijn, lijken erop te wijzen dat zo’n 1,5 miljoen mensen in Nederland soms een jaar niet naar de tandarts gaan omwille van de kosten. Een deel van hen doet dat jaren achtereen. En de vrees is dat hun aantal oploopt.
In 2019 kreeg het Rotterdamse Fonds Bijzondere Noden 420 verzoeken om financiële hulp bij het betalen van tandartsrekeningen. In 2020 steeg dat aantal naar 540, een toename van bijna 29%. Nita Wissink, directeur van het Fonds Bijzondere Noden, is bang dat dat een van de eerste zichtbare sociaaleconomische gevolgen van corona is. Stichting ANDERS, die Rotterdammers met een hulpvraag koppelt aan ondernemers die iets voor de stad willen doen, zag een vergelijkbare groei in aanvragen. Ook in steden als Amsterdam en Den Haag luiden organisaties de noodklok. Wissink: ‘Dit moeten we gewoon structureel gaan oplossen.’
Lees verder op de website van Vrij Nederland.
Fotografie bij het stuk: Desiré van den Berg
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wil laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.